Tại tờ trình dự thảo, Bộ GD&ĐT cho biết Nghị định 81 quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục đào tạo được Chính phủ ban hành và có hiệu lực từ năm 2021.
Tuy nhiên, từ đầu năm 2020, dịch COVID-19 ảnh hưởng nặng nề nên Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 165 năm 2022 về học phí các cơ sở giáo dục đào tạo công lập năm 2022 – 2023. Theo đó, mức học phí giữ ổn định so với 2021 – 2022, mức thu học phí đã không tăng trong 3 năm qua.
Bộ GD&ĐT cũng thông tin, nếu năm 2023 không có quy định khác thì mức học phí năm học 2023 – 2024 sẽ áp dụng theo quy định tại Nghị định 81, và như vậy sẽ tăng cao so với năm 2022 – 2023. Cụ thể, mức trần học phí giáo dục đại học (ĐH) công lập năm học này sẽ tăng trung bình trên 45%, đặc biệt khối ngành Y dược tăng 93%, khối ngành Nhân văn, Khoa học Xã hội tăng 53% so với năm học trước.
Bộ GD&ĐT cho hay qua phản ánh và thảo luận, góp ý của các cơ quan trung ương, địa phương, học phí năm học 2023 – 2024 cần phải được điều chỉnh tăng để đảm bảo nguồn lực nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất trong điều kiện nguồn lực đầu tư hạn chế, ngân sách chi thường xuyên bị cắt giảm hàng năm. Đặc biệt đối với các cơ sở giáo dục ĐH công lập, thu từ học phí chiếm tỉ trọng chủ yếu, khả năng khai thác từ các nguồn thu khác còn rất hạn chế. Nhiều cơ sở giáo dục ĐH đề nghị cần được áp dụng mức thu học phí theo lộ trình quy định tại Nghị định 81 để có thể bù đắp chi phí hoạt động thường xuyên, nâng cao chất lượng đào tạo và thực hiện lộ trình tự chủ.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng nếu học phí năm 2023 – 2024 thực hiện theo mức quy định tại Nghị định sẽ gây khó khăn cho phụ huynh, học sinh. Theo đó, hầu hết các ý kiến thống nhất đề nghị cần tăng học phí so với năm học 2022 – 2023 nhưng có thể chậm lại 1 năm so với lộ trình tăng, có nghĩa là học phí của năm học mới thu bằng mức học phí của năm 2022 – 2023 được quy định trong Nghị định 81.
Đảm bảo mục tiêu kép
Theo tờ trình, mức học phí đối với giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông năm học 2023 – 2024 dự kiến thu bằng mức năm 2022 – 2023 trong Nghị định 81 như sau: học sinh Mầm non, học sinh Tiểu học khu vực thành thị từ 100 nghìn đồng đến 540 nghìn đồng/tháng/học sinh; vùng nông thôn từ 50 nghìn đồng đến 220 nghìn đồng/tháng/học sinh; vùng dân tộc thiểu số và miền núi từ 30 nghìn đồng đến 110 nghìn đồng/tháng/học sinh. Học sinh THCS lần lượt theo 3 khu vực như sau: từ 100 nghìn đồng đến 650 nghìn đồng/tháng/học sinh; từ 50 nghìn đồng đến 270 nghìn đồng/tháng/học sinh; từ 30 nghìn đồng đến 170 nghìn đồng/tháng/học sinh. Học sinh THPT học phí lần lượt từ 110 nghìn đồng đến 650 nghìn đồng/tháng/học sinh; từ 70 nghìn đồng đến 330 nghìn đồng/tháng/học sinh; từ 30 nghìn đồng đến 220 nghìn đồng/tháng/học sinh.
Bộ GD&ĐT cũng giải thích rõ, ở cấp Tiểu học, học sinh không phải đóng học phí. Khung học phí tại Nghị định 81 là căn cứ để địa phương quyết định mức hỗ trợ tiền đóng học phí cho học sinh tiểu học tư thục ở các địa bàn chưa đủ trường Tiểu học công lập và các đối tượng học sinh tiểu học tư thục thuộc diện được hưởng chính sách giảm học phí theo quy định
Mức trần của khung học phí đối với cơ sở giáo dục Mầm non, phổ thông công lập tự đảm bảo chi thường xuyên tối đa bằng 2 lần mức trần học phí trên; còn đối với cơ sở giáo dục đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư tối đa bằng 2,5 lần mức học phí trên. Đối với cơ sở đào tạo đảm bảo chi thường xuyên, chi đầu tư và đạt mức kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT thì được tự xác định mức thu học phí trên cơ sở định mức kinh tế- kỹ thuật, định mức chi phí do cơ sở giáo dục đó ban hành. Từ năm học 2024 – 2025 trở đi, khung và mức học phí được điều chỉnh theo tỉ lệ phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của địa phương và khả năng chi trả của người dân nhưng không quá 7,5%/năm.
Đối với giáo dục ĐH công lập chưa tự chủ, học phí áp dụng cho năm 2023 – 2024 cao nhất là nhóm ngành Y dược (Y khoa, Răng – Hàm – Mặt, Y học cổ truyền) là 2,45 triệu đồng/tháng/sinh viên. Các khối ngành sức khỏe khác là 1,85 triệu đồng/tháng/sinh viên. Các khối ngành học còn lại dao động từ 1,2 triệu đồng đến 1,45 triệu đồng/tháng/sinh viên. Cũng giống như giáo dục phổ thông, các trường tự chủ mức 1 (đảm bảo chi thường xuyên) học phí được thu không quá 2 lần so với mức trên, tự chủ mức 2 không quá 2,5 lần.
Theo Bộ GD&ĐT, học phí các năm ĐH đến năm 2027 cao nhất là 3,5 triệu đồng/tháng/sinh viên ở các trường ĐH công lập chưa tự chủ.
Mức trần học phí đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập chưa tự chủ cao nhất cũng là nhóm ngành sức khỏe, trên 2 triệu đồng/tháng/sinh viên. Các nhóm ngành còn lại dao động từ gần 1,25 triệu đến trên 1,8 triệu đồng/tháng/năm.
Bộ GD&ĐT cũng trình bày tác động của việc áp dụng mức học phí lùi một năm đối với chỉ số giá tiêu dùng CPI. Theo Bộ, năm học 2022 – 2023 do không áp dụng thu học phí theo Nghị định 81 nên không tác động đến chỉ số CPI 8 tháng đầu năm 2023.
“Theo ý kiến của Tổng cục Thống kê, nếu các địa phương áp dụng mức sàn học phí lùi 1 năm theo quy định của Nghị định 81 thì sẽ tác động làm CPI bình quân cả nước năm 2023 tăng khoảng 1,4 điểm phần trăm. Còn nếu áp dụng theo đúng Nghị định 81 thì cả năm 2023 sẽ tăng khoảng 2,3 điểm phần trăm”, Bộ GD&ĐT thông tin.
Đối với người học, việc dự kiến lùi 1 năm tăng học phí so với quy định cũng giảm áp lực về tài chính cho gia đình.
Theo Nghiêm Huê/ Tiền phong