Năm 2022, kết quả tuyển sinh đại học (ĐH) và tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp (GDNN) có nhiều tiến bộ. Trong số 1.002.525 thí sinh (TS) dự thi tốt nghiệp THPT, ban đầu có 941.759 TS có đăng ký dự xét tuyển ĐH, 60.766 TS dự thi để xét tốt nghiệp.
Học sinh tham gia hoạt động hướng nghiệp trong chương trình Tư vấn mùa thi năm 2023 của Báo Thanh Niên Ảnh: BÁ DUY
Tuy nhiên, đến tháng 9.2022, chỉ có 616.522 TS xác nhận đăng ký xét tuyển ĐH chính thức, số lượng giảm gần 20% so với năm 2021 và giảm 3,4% so với năm 2020. Như vậy, số TS không xét tuyển ĐH năm 2022 là 386.003, chiếm gần 40% so với tổng số TS dự thi tốt nghiệp.
Xu hướng TS không đăng ký xét tuyển ĐH để tham gia GDNN, đi du học, đi xuất khẩu lao động, trực tiếp tham gia lao động tại các doanh nghiệp trong nước, nước ngoài hay làm kinh tế gia đình ngày càng tăng cho thấy, nhận thức của học sinh (HS) và xã hội đã thay đổi trong lựa chọn hướng đi sau THPT. Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, trong tổng số TS không đăng ký xét tuyển ĐH, chia ra theo vùng như sau: vùng đồng bằng sông Hồng cao nhất (22%), kế đến là vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) với 19%, Trung du miền núi phía bắc 16%, Bắc Trung bộ 15%, Đông Nam bộ 11%, Nam Trung bộ 10% và thấp nhất là Tây nguyên với 7%.
Mới đây, một số trường THPT ở Nghệ An đã khảo sát nguyện vọng HS trước khi thi tốt nghiệp cho thấy, tỷ lệ HS không dự xét tuyển ĐH khá cao, có trường từ 40 - 50%, một số trường miền núi tỷ lệ này lên đến 70%. Lý giải vấn đề này, các nhà giáo ở những trường này cho rằng HS có xu hướng đi xuất khẩu lao động, hoặc du học theo hình thức vừa làm vừa học, học nghề hoặc tham gia lao động để có thu nhập ngay.
Giải pháp dạy và học đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh
Qua thống kê của Bộ GD-ĐT, năm 2022 cả nước chỉ có 24 tỉnh có tỷ lệ HS trúng tuyển ĐH nhập học trên 48%, còn lại 39 tỉnh, thành phố dưới mức trung bình cả nước. Trong đó, có 20 tỉnh có tỷ lệ này dưới 40%, tập trung ở vùng miền núi phía bắc, ĐBSCL, Tây nguyên và Bắc Trung bộ.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp THPT theo định hướng nghề nghiệp, phát triển 5 phẩm chất và 10 năng lực Ảnh: ĐÀO NGỌC THẠCH
Các trường THPT cần tăng cường công tác giáo dục hướng nghiệp, khảo sát nguyện vọng, định hướng nghề nghiệp của HS để có sự phân hóa trong dạy và học phù hợp nhất, quan tâm hơn đối với bộ phận HS sau THPT tham gia lao động ngay.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở cấp THPT theo định hướng nghề nghiệp, phát triển 5 phẩm chất (yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm) và 10 năng lực (Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, toán học, ngôn ngữ, khoa học, công nghệ, tin học, thể chất và thẩm mỹ). Trong đó, tin học và công nghệ là 2 năng lực mới bổ sung vào để đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Tuyển sinh đại học và nghề nghiệp có nhiều tiến bộ
Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, kết quả tuyển sinh ĐH năm 2022 cho thấy, có 48% TS xác nhận trúng tuyển nhập học ĐH trong tổng số TS đã tốt nghiệp.
Theo số liệu của Bộ LĐ-TB-XH, tuyển sinh nghề năm 2022 đạt kết quả khả quan, cao nhất trong 5 năm gần đây, với 2,48 triệu người tham gia học nghề. Trong đó có 236.000 học cao đẳng nghề, 312.000 học trung cấp nghề (kể cả HS sau THCS) và gần 1,9 triệu người học nghề ngắn hạn.
Con đường vào ĐH cũng không còn là lựa chọn duy nhất khi hằng năm có khoảng 40% HS THPT lựa chọn học cao đẳng nghề, lao động trực tiếp hoặc xuất khẩu lao động.
Công tác giáo dục hướng nghiệp, phân luồng HS sau THCS và THPT đã có chuyển biến tích cực. Trong đó, tỷ lệ HS sau THPT tham gia học cao đẳng nghề được nâng lên, đạt gần 25%. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn còn thấp so với mục tiêu mà Đề án "Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025", đã đặt ra: đến năm 2025, đối với vùng thuận lợi có 45% HS sau THPT tham gia học cao đẳng nghề, còn vùng đặc biệt khó khăn là 35%.
Theo Hồ Sỹ Anh/ TNO