Để hoàn thành tốt và đạt điểm cao trong bài thi môn Hóa học năm nay, học sinh cần phải thành thạo về quy trình khoa học đã được giới thiệu hướng dẫn ngay từ đầu năm lớp 10. Ngoài ra, học sinh cũng cần hiểu rõ thao tác và hiện tượng thí nghiệm hóa học trong xuyên suốt chương trình, như: thí nghiệm về tốc độ phản ứng (lớp 10), thí nghiệm chuẩn độ acid - base (lớp 11), thí nghiệm ester hóa, xà phòng hóa (lớp 12)…
Đây là lưu ý của ThS. Nguyễn Hoàng Huy (giáo viên bộ môn môn Hóa học, Trường THPT Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh) dành cho học sinh chuẩn bị thi tốt nghiệp THPT năm 2025.
Thành thạo về quy trình khoa học
ThS. Huy cho biết, để chuẩn bị cho kì thi đầu tiên của chương trình THPT mới 2018, Bộ giáo dục và đào tạo đã giới thiệu đề minh họa vào tháng 12-2023 và đề tham khảo vào tháng 10-2024. Nhìn vào đề minh họa và đề tham khảo, chúng ta có thể thấy rằng đề thi môn Hóa học có nhiều sự đổi mới. Đó là thêm dạng câu hỏi đúng sai, dạng câu hỏi trả lời ngắn nhằm phù hợp hơn với mục tiêu đánh giá năng lực hóa học của học sinh.
Về nội dung, so với đề thi của những năm trước, đề thi minh họa và đề tham khảo đã giảm rõ rệt các câu hỏi học thuộc lòng, tái hiện lại kiến thức và các dạng bài toán hóa học phức tạp và thiếu tính thực tiễn. Để thi hướng đến những câu hỏi gắn với tình huống thực tiễn, đưa ra các vấn đề thông qua các thông tin và số liệu liên quan để học sinh vận dụng và xử lý.
Trong đề tham khảo, nội dung thực hành thí nghiệm Hóa học mà tiêu biểu là thí nghiệm phản ứng màu giữa tinh bột và iodine hay thí nghiệm điện phân dung dịch CuSO4 để tinh chế Cu đã xuất hiện để đánh giá một trong ba thành phần của năng lực hóa học: tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ Hóa học.
Theo ThS. Huy, để hoàn thành tốt và đạt điểm cao trong bài thi môn Hóa học năm nay, học sinh cần phải thành thạo về quy trình khoa học (đặt giả thuyết khoa học, kiểm chứng, xác nhận hoặc bác bỏ giả thuyết) đã được giới thiệu hướng dẫn ngay từ đầu năm lớp 10. Đồng thời, các em cần hiểu rõ thao tác và hiện tượng thí nghiệm hóa học trong xuyên suốt chương trình, như thí nghiệm về tốc độ phản ứng (lớp 10), thí nghiệm chuẩn độ acid – base (lớp 11), thí nghiệm ester hóa, xà phòng hóa (lớp 12)…
“Học sinh cần nên bám sát vào yêu cầu cần đạt của chương trình môn Hóa học được thể hiện ở phần mục tiêu bài học các trong sách giáo khoa. Sau mỗi bài học, học sinh cần phải tự kiểm tra lại xem bản thân mình đã đạt được các yêu cầu, mục tiêu này chưa và đạt ở mức độ nào để tự lên kế hoạch học tập phù hợp và hiểu quả cho bản thân (bổ sung những phần còn thiếu, phát triển và rèn luyện thành thạo hơn các phần đã đạt). Đặc biệt các em chú ý và các phần nội dung mới được bổ sung trong chương trình Hóa học 2018 như: Phổ hồng ngoại, tính điện di của amino acid, thế điện cực chuẩn, pin điện hóa, phức chất…”, ThS. Huy lưu ý.
ThS. Nguyễn Hoàng Huy (giáo viên bộ môn môn Hóa học, Trường THPT Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh) chúc các em học sinh lớp 12 vượt qua kỳ thi tốt nghiệp THPT
Liên hệ thực tiễn
Và một trong những “bí kíp” để nhớ lâu kiến thức hóa học là các bạn học sinh hãy liên hệ nội dung kiến thức với một vấn đề thực tiễn. Ví dụ như phản ứng thủy phân protein trong kiềm sẽ liên hệ với quá trình giặt quần áo tơ tằm trong môi xà phòng có tính kiềm cao sẽ dễ hỏng; các tính chất vật lí của kim loại gắn liền với các ứng dụng của chúng trong đởi sống thực tiễn liên quan (dây đồng làm lõi dây diện do có tính dẫn điện tốt; nhôm làm ấm, nồi do dẫn nhiệt tốt).
ThS. Huy cho rằng kì thi THPT theo chương trình mới đầu tiên, chắc chắn các em học sinh khối 12 năm nay sẽ gặp nhiều khó khăn và áp lực như tâm lí lo lắng, hồi hộp. Bên cạnh đó, tài liệu ôn tập cũng còn hạn chế (không như những khóa trước có nguồn tài liệu tham khảo phong phú từ những đề thi của những năm trước đó nữa, việc sưu tầm câu hỏi thực tiễn sát với các câu hỏi trong đề minh học cũng khan hiếm. Để vượt qua những khó khăn đó, bản thân học sinh phải luôn động viên và tin tưởng bản thân để thoát khỏi tâm lí lo lắng của chính mình. Bên cạnh đó, các em hãy bám sát vào yêu cầu của chương trình (mục tiêu của mỗi bài học) để bản thân có đủ kiến thức, kỹ năng nền tảng và phát triển các năng lực hóa học với 3 thành phần và biểu hiện được thể hiện rõ trong chương trình hóa học 2018.
Đối với quá trình làm bài thi, ThS. Huy cho biết, đề thi môn Hóa học năm nay sẽ có nhiều điểm khác so với những năm học trước. Theo đó, đề sẽ có nhiều thông tin, số liệu và công cụ hóa học được cung cấp sẵn cho học sinh. Do đó, ngay khi nhận đề thi, học sinh cần phải đọc tổng quan cả đề thi để có sự nhận định sơ bộ các câu hỏi nào thuộc nội dung bản thân nắm chắc, có thể làm tốt để ưu tiên làm trước; các câu hỏi nào thuộc nội dung mới lạ để làm sau. Với những câu hỏi sử dụng thông tin được cung cấp như: Bảng thế điện cực chuẩn, bảng tín hiệu phổ hồng ngoại, enthalpy tạo thành chuẩn của chất… học sinh cần phải lưu ý khai thác, phân tích và sử dụng hợp lí các thông tin này (tránh bỏ lỡ các thông tin cần thiết khi làm bài).
Bên cạnh đó, thời gian cũng là một yếu tố quan trọng mà học sinh cần phải lưu ý để đảm bảo thời gian làm bài. Các em cần phân bổ thời gian hợp lí giữa các phần trong đề bài, thông thường phần 1 (trắc nghiệm 4 phương án) là những câu hỏi (lệnh hỏi) mức độ biểt và hiểu cần được cẩn thận làm trước và chỉ dành ít thời gian, phần 2 (trắc nghiệm đúng – sai) và phần 3 (trả lời ngắn) có những câu hỏi mức độ hiểu và vận dụng, nên xem xét làm sau với thời gian nhiều hơn.
Ngọc Thanh