Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD – ĐT) vừa đề xuất thành lập Quỹ Học bổng Quốc gia duy nhất dành cho 5 nhóm đối tượng với cơ cấu và cơ chế hiện đại, tập trung và linh hoạt.
Đề xuất này được đưa ra trong Dự thảo Nghị quyết Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trọng dụng nhân tài, thu hút người giỏi, giữ chân nhân lực chất lượng cao và ngăn chặn hiệu quả hiện tượng "chảy máu chất xám".
Ngăn việc "chảy máu chất xám" là một trong những mục tiêu của học bổng quốc gia. Ảnh: ĐH Bách Khoa TP.HCM
Cần một cơ chế học bổng mang tầm quốc gia
Theo đề xuất, hiện cả nước có hàng trăm quỹ học bổng được hình thành từ các nguồn khác nhau, từ nhà nước, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục đến các tổ chức xã hội hoặc cá nhân... Tuy nhiên, các quỹ này hoạt động phân tán, quy mô nhỏ, tiêu chí xét chọn không đồng nhất, và phần lớn chỉ mang tính hỗ trợ ngắn hạn, thiếu chiến lược tổng thể và chưa hình thành thương hiệu học bổng quốc gia đủ mạnh để cạnh tranh, thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Từ đó, cần thành lập một Quỹ Học bổng Quốc gia duy nhất, hoạt động theo mô hình hiện đại, tập trung và linh hoạt, nhằm khắc phục những hạn chế trên, trở thành công cụ chính sách quan trọng trong chiến lược phát triển nhân tài quốc gia.
Quỹ học bổng Quốc gia sẽ được hình thành theo hình thức quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoạt động không vì lợi nhuận, do Thủ tướng Chính phủ thành lập và phê duyệt điều lệ. Nguồn tài chính của quỹ đến từ ngân sách nhà nước; sự đóng góp, tài trợ, viện trợ của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; các nguồn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Quỹ sẽ hoạt động như một "quỹ đầu tư" cho các sáng kiến giáo dục, ưu tiên tài trợ cho các dự án thí điểm đổi mới chương trình, phương pháp dạy học, các nghiên cứu khoa học giáo dục có tính ứng dụng cao, các dự án chuyển đổi số và cấp học bổng cho các tài năng trẻ.
PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hằng (Học viện Quản lý Giáo dục) cho rằng:
“Một Quỹ Học bổng Quốc gia không chỉ giúp học sinh, sinh viên nghèo tiếp tục học tập, mà còn là công cụ phát hiện, nuôi dưỡng và giữ chân nhân tài. Trong thời đại hội nhập, đầu tư cho tri thức chính là đầu tư cho tương lai đất nước.”
5 nhóm đối tượng của học bổng
Theo đề xuất, Quỹ sẽ cấp phát học bổng sẽ được chia thành 5 nhóm chính:
- Học bổng toàn phần hoặc bán phần cho học sinh, sinh viên có thành tích học tập và nghiên cứu xuất sắc.
- Học bổng dành cho đối tượng chính sách, học sinh vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số.
- Học bổng cho sinh viên theo học các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật, y dược, sư phạm và công nghệ cao.
- Học bổng theo đặt hàng của Chính phủ nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ các lĩnh vực chiến lược, an ninh – quốc phòng, phát triển kinh tế – xã hội.
- Học bổng du học và nghiên cứu sau đại học ở nước ngoài, hướng đến việc bồi dưỡng chuyên gia, nhà khoa học cho đất nước.
Theo Bộ GD – ĐT, khi Quỹ được thành lập sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho phong trào học tập, nghiên cứu và phát triển nhân tài, góp phần thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào các ngành trọng điểm, khơi dậy tinh thần cống hiến, đổi mới sáng tạo. Quỹ không chỉ tôn vinh những cá nhân riêng lẻ mà còn thúc đẩy các trường đại học nâng cao chất lượng đào tạo, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh. Quỹ cũng sẽ góp phần đào tạo đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý tinh hoa, được bồi dưỡng trong nước và quốc tế, tạo mạng lưới nhân tài Việt toàn cầu.
Thanh Xuân