Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam đang bước vào thời kỳ hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới, việc nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học và chất lượng công bố quốc tế đã trở thành yêu cầu cấp thiết đối với các cơ sở giáo dục đại học.
Không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn, nghiên cứu khoa học còn phản ánh uy tín, năng lực học thuật và vị thế của mỗi trường đại học trên bản đồ tri thức toàn cầu. Trên tinh thần đó, ngày 11/10/2025 tại TP.Cần Thơ, Trường Đại học Nam Cần Thơ (DNC) tổ chức Hội thảo Khoa học Quốc tế theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với chủ đề “Nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học thông qua hoạt động của nhóm nghiên cứu mạnh và công bố quốc tế”. Đây là một sự kiện học thuật ý nghĩa đồng thời là một diễn đàn rất quan trọng để các nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục trong và ngoài nước thảo luận các giải pháp nhằm nâng cao năng suất và chất lượng nghiên cứu, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, thời kỳ của trí tuệ nhân tạo (AI). Chủ đề hội thảo về học thuật này cũng là lần đầu tiên được tổ chức tại ĐBSCL.
TS. Nguyễn Văn Quang – Hiệu trưởng DNC nhấn mạnh: “Nghiên cứu khoa học không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm, mà còn là thước đo năng lực học thuật, yếu tố then chốt quyết định thứ hạng và uy tín của các cơ sở giáo dục đại học hiện nay.” Theo ông, các công trình nghiên cứu cần được định hướng theo chuẩn mực quốc tế, hướng tới công bố trên các tạp chí khoa học uy tín có mã số chuẩn toàn cầu (ISSN).
TS. Nguyễn Văn Quang – Hiệu trưởng DNC tặng hoa các diễn giả
Một trong những nội dung nhận được sự đồng thuận cao từ các nhà nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công bố quốc tế gồm: Vấn đề liêm chính học thuật và ứng dụng AI vào nghiên cứu khoa học. PGS.TS. Nguyễn Tiến Huy – Đại học Nagasaki (Nhật Bản), người sáng lập Online Research Club chia sẻ kinh nghiệm trong việc xây dựng và quản lý nhóm nghiên cứu mạnh – mô hình được xem là “hạt nhân” cho các công trình khoa học đột phá. Theo ông, một nhóm nghiên cứu hiệu quả không chỉ cần có chuyên môn sâu mà còn phải gắn kết bởi tinh thần cộng tác, tôn trọng nguyên tắc đạo đức khoa học, minh bạch và trung thực trong công bố.
Quang cảnh hội thảo
Ở góc độ chuyên môn, TS.BS Trần Minh Huân - Trường Đại học Kỹ thuật Y Dược Đà Nẵng, lưu ý, một trong những yếu tố quan trọng giúp nâng cao tỷ lệ công bố thành công là khả năng nắm bắt vấn đề, nghiên cứu đúng trọng tâm, đặc biệt là qua công trình, tác giả bổ sung kiến thức mới vào y văn thế giới. Tuân thủ cấu trúc chuẩn của một bài báo khoa học quốc tế...
Đặc biệt, các chuyên gia nhất trí rằng trí tuệ nhân tạo đang trở thành những công cụ không thể thiếu trong nghiên cứu khoa học. TS. Lưu Phúc Lợi (Viện Nghiên cứu Ứng dụng Khoa học Sức khỏe và Lão hóa – Bệnh viện Thống Nhất, TP.Hồ Chí Minh) với tham luận “AI và Hệ gen: Đòn bẩy không thể thiếu cho các Nhóm Nghiên cứu Đột phá.” nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu Gen. Theo đó, Gen có vai trò cực kỳ quan trọng trong nghiên cứu khoa học lẫn điều trị bệnh ung thư hiện nay. Lĩnh vực gen rất rộng, mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng như: Nghiên cứu về nhiễm sắc thể và đột biến gen. Đặc biệt là Giải trình tự gen thế hệ mới đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Sự tiến triển và hình thành các tế bào ung thư, sau đó dẫn đến di căn, thường do đột biến gen gây ra. Dựa trên những thành tựu giải trình tự gen này, ngày càng nhiều thuốc điều trị ung thư trúng đích ra đời để tìm và tác động vào những biến thể gen gây ung thư, mang lại hiệu quả điều trị rất cao. Do đó nếu thực hiện các công trình nghiên cứu sâu về gen thì khả năng đạt thành công rất lớn.
Việc ứng dụng AI sẽ giúp nhóm nghiên xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ có sẵn trong các bệnh án điện tử, tìm tư liệu minh chứng cho đề tài nghiên cứu., đồng thời hỗ trợ các nhóm nghiên cứu phát hiện xu hướng, hình thành giả thuyết mới để tạo ra các bước đột phá thực sự trong nghiên cứu khoa học.
Từ Hoa Kỳ, PGS.TS.BS Phillip Tran trình bày tham luận qua điểm cầu kết nối với hội thảo
Hội thảo có những chia sẻ từ các học giả đang làm việc tại Hoa Kỳ như PGS.TS.BS Phillip Tran: Với kinh nghiệm sâu sắc trong việc công bố nghiên cứu quốc tế tại môi trường học thuật khắt khe là Hoa Kỳ, ông đưa ra nhận định về hình mẫu nhà nghiên cứu trong kỷ nguyên hiện đại: Theo đó, một nhà nghiên cứu xuất sắc ngày nay không chỉ cần sở hữu chuyên môn vững vàng (Expertise) trong lĩnh vực của mình, mà còn phải phát triển một phạm vi ảnh hưởng (Impact) rộng. Điều này bao gồm: Chuyển giao tri thức: Trở thành người truyền cảm hứng thông qua các hoạt động giảng dạy và cố vấn khoa học. Hợp tác chiến lược: Đóng vai trò là cầu nối trong các hoạt động hợp tác khoa học quốc tế, thúc đẩy sự giao lưu và tiếp thu công nghệ tiên tiến. Tầm nhìn phát triển: Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development) của nền khoa học quốc gia thông qua các công trình nghiên cứu có giá trị ứng dụng cao.
Từ những góc nhìn đa chiều tại hội thảo, có thể thấy: Để nâng cao chất lượng công bố quốc tế – yếu tố quan trọng được xem là “chỉ số phát triển” của đại học hiện đại – Việt Nam cần không ngừng nâng cao chất lượng GD đại học; đặc biệt chú trọng xây dựng văn hóa liêm chính học thuật, đầu tư bài bản cho nhóm nghiên cứu mạnh, chủ động nắm bắt các xu hướng công nghệ mới như AI, khoa học dữ liệu… Chỉ khi hội tụ được những yếu tố đó, nền giáo dục đại học nước ta mới có thể tự tin bước ra “sân chơi” quốc tế với tâm thế chủ động và hội nhập.
Phượng Nguyên